De vaststellingsovereenkomst is in de wet afzonderlijk geregeld in artikel 7:900-906 BW.
Volgens de wettelijke definitie binden partijen bij een vaststellingsovereenkomst zich ter voorkoming of beëindiging van een onzekerheid of geschil omtrent hetgeen tussen hen rechtens geldt, jegens elkaar aan een tot een vaststelling leidende beslissing over wat tussen hen rechtens is.
Partijen aanvaarden daarbij dat deze vaststelling mogelijk afwijkt van wat tussen hen rechtens gold.
De overeenkomst kan zowel een bestaande als toekomstige onzekerheid of geschil betreffen. Subjectieve onzekerheid bij partijen is voldoende Het is niet vereist dat objectieve onzekerheid bestaat of een gegronde vrees voor een geschil.
Als tussen partijen al een rechtsverhouding bestaat, die zij na de mediation willen wijzigen dan hoeft het resultaat van die onderhandelingen niet in een vaststellingsovereenkomst te worden vastgelegd, maar kan gewoon de bestaande rechtsverhouding worden aangepast.
Dat heeft vooral betekenis voor de mogelijkheden het resultaat aan te tasten als men achteraf niet tevreden is.
Als partijen in dat kader verschil van mening hebben of als er sprake is van wijziging van omstandigheden, die ten grondslag liggen aan de wens de bestaande rechtsverhouding aan te passen, dan dient te beslechting van deze (juridische) voorvraag wel in een vaststellingsovereenkomst te worden neergelegd.
Als een vaststellingsovereenkomst wordt gesloten als al een juridisch geschil is gerezen, moeten partijen elkaar over en weer tegemoetkomen door een concessie ten opzichte van het standpunt dat zij eerder hebben ingenomen.
Er is geen sprake van een vaststelling als een partij eenvoudig de juistheid van het standpunt van de andere partij erkent, afstand doet van een recht of iets kwijtscheldt.
Mediation
De vaststellingsovereenkomst is formeel, volgens de regeling van het NMI, de afsluiting van een geslaagd mediationproces.
In de overeenkomst worden de door partijen gemaakte afspraken, die onder begeleiding van een professioneel mediator zijn gemaakt, vastgelegd.
Een vaststellingsovereenkomst levert geen directe executoriale titel op.
Om die te verkrijgen moet de overeenkomst worden vastgelegd bij notariële acte, of worden bevestigd door een rechterlijk vonnis.
